رپ و هیپ-هاپ
ترجمۀ تحت‌الفظی کلمۀ Rap سرزنش سخت یا زخم زبان» است و به‌صورت فعل، معنای ضربۀ تند و سریع زدن می‌دهد. اما بعضی هم معتقدند RAP مخفف عبارات گوناگونی از قبیل Rhythmic American Poetry، Rhythm and Poetry، Rhythmically Applied Poetry، Rhythmically Associated Poetry» است.فارق از درست یا غلط بودن این اعتقادات، نکتۀ درخور توجه این است که در تمامی این تعابیر دو لغت Rhythm به‌معنای وزن و قافیه و Poetry به‌معنای شعر و اشعار دیده میشود.
رپ از دل جوامع غربی پدید آمده است و هرچه که هست، محصولی وارداتی و آن‌ور آبی است. بی‌پرده بخواهم بگویم، رپ» تیز و سرکش است. باید مراقب بود؛ چون این چاقوی برنده هم می‌تواند اثر خلق کند و هم می‌تواند آدمی را بکشد!
متن‌های رپی پایبندی چندانی به اصول شعرنگاری و قافیه ندارند؛ ولی وزن و چیدمان کلمات وقتی که با آوا و فلوی رپ‌کن همراه میشود، حال و هوای خاصی را برای شنونده به ارمغان می‌آورد. در فرهنگ سیاه‌پوست‌های آمریکایی اصطلاحاً به آن Slick Talks می‌گویند. در نگاه بسیاری، شعری ناب ازلحاظ تکنیک به حساب نمی‌آیند؛ اما با همین سادگی و بی‌پیرایگی خود می‌کوشند معنایی دیگر از زندگی اجتماعی را به مخاطب خود یادآوری کنند که بعدی از زندگی مردم کوچه و خیابان است. به نحوی می‌توان گفت چارچوب تعیین‌شدۀ موسیقی را که دارای قوانین سخت و مشخص است، خرد کرده و از چارچوب خود خارج می‌کند تا موسیقی دردسترس همۀ افراد جامعه قرار گیرد.
سبک رپ در یک نگاه کلی و بدون ورود به جزئیات فنی، چند ویژگی موسیقایی و کلامی دارد که در سال‌های اولیۀ پیدایش رپ بسیار آشکارتر بوده است:
- ویژگیهای موسیقایی سبک رپ: پایبند‌نبودن به چارچوب‌های تعریف‌شده در موسیقی + انعطاف‌پذیری بیشتر این موسیقی در مقایسه با سایر سبک‌ها(تکنیکMerry-Go-Round).
- ویژگیهای کلامی سبک رپ: شکستن چارچوب‌های کلی شعر و خلاقیت در سراییدن اشعار + انتقاد (گاهی با چاشنی خشونت و فحاشی) + بیان صریح و بی‌پردۀ احساسات جوان‌ها که بعدها به بازگو‌کردن تلخ واقعیت‌‌های ناشنیده از معضلات اجتماعی و اقتصادی طبقات پایین جامعه تبدیل شد.
درواقع هنرمندان این سبک تلاش کردند تمام اجزای آن را برای اعتراض به وضع حاکم و شکستن هالۀ قدسی و سنگین پیرامون آن به کار گیرند و به‌جای آن، همه را به جدی‌گرفتن مشکلات واقعی مردم، فارغ از تبلیغات پوشالی رسانه‌ها و ژست‌های رسمی، دعوت کنند. ضرب‌آهنگ تند، نشان‌دهندۀ درددل‌های فراوان و عصبانیت از معضلات اجتماعی است. بی‌اعتنایی به ساختارهای آهنگ‌سازی و قافیه‌پردازی نیز ناشی از نیتی فرد از وضعیت موجود و مخالفت با مشکلاتی است که ساختارهای رسمی مدرنیسم بر جامعه تحمیل کرده است. به بیان دیگر، خواننده با همۀ توان و به‌کارگیری همۀ ابزارهایی که در اختیار دارد، هواداران خود را به شکستن تصورات نادرست از پیشرفت جامعه و توجه به واقعیت‌‌های تلخ و ناشنیده از زندگی محرومان مجبور می‌کند.
موسیقی به‌عنوان هنری درخور توجه، گاه آن‌چنان جنجال برمی‌انگیزد که نظریات مثبت و منفی پیرامون خود را تغییر می‌دهد. یکی از سبک‌های پرطرف‌دار موسیقی، چه در دنیا و چه در ایران، موسیقی رپ است؛ چون جزو معدود موسیقی‌هایی است که تلاش می‌کند خلاقیت و پرستیژ داشته باشد؛ چه در ساختار و چه در محتوای خود. میشود گفت رپ یکی از سبک‌های موسیقی است که سانسور ندارد و به‌معنای واقعی بازتاب‌دهندۀ قشر مخاطب خودش است؛ درست برخلاف سبک‌های دیگر. موسیقی رپ موضوعات و معضلات اجتماعی، فرهنگی و ی را به چالش می‌کشد.
جمعیت هدف موسیقی رپ»، عمدتاً نسل جوان و نوجوان است. جدای از مؤلفه‌ها و ویژگیهای جذاب این نوع موسیقی، آنچه باعث استقبال از رپ» میشود، تنها تنوع‌طلبی، استقلال طلبی، حق طلبی و مجالی برای تخلیۀ انرژی نیست، بلکه جوان امروزی حرف‌هایی برای گفتن دارد که غالباً از جنس گلایه و درددل است و لاجرم به‌دنبال شیوه‌ای برای بیان آن‌هاست.
رپ‌کُن و اهداف آن
هنر موسیقی در همۀ سبک‌ها و شاخه‌های ایجاد‌شده زیباست. گفتن از مشکلات و معضلات می‌تواند مفید باشد. البته که شادی و نشاط هم لازمۀ زیستن است. همۀ هنرمندان دنیا در سبک‌های خود وظایف متفاوتی دارند؛ اما موسیقی رپ در یک نقطه از بقیۀ سبک‌های موسیقی متفاوت‌تر است: فرهنگ‌سازی و آگاه‌کردن مردم.
مهم‌ترین فاکتور رپ‌کن واقعی، نحوۀ تفکر و نگرش و خط فکری اوست. درواقع رپ‌کن‌های واقعی خط‌مشی‌دهنده و الگوی زمان خود هستند. اینکه در متن شعر خود یا خواندن آن متن چه تکنیک‌هایی استفاده میکنند هم مهم است؛ اما نحوۀ نگرش و جهان‌بینی آن‌ها مهم‌تر از هر چیز دیگری است. رپ‌کن می‌تواند با موسیقی خود به طرف‌دارهای خود حس امیدواری دهد و گاه ناامیدشان کند. پس برای گوش‌کردن به موسیقی رپ باید به انتخاب رپ‌کن هم دقت کرد.
پیدایش رپ در دنیا
برخی ادعا کرده‌‌اند ریشۀ موسیقی رپ به جامائیکا در دهۀ ۱۹۶۰ برمی‌گردد. زمانی که خوانندگان در مراکز تفریحی به جای صحبت‌‌‌کردن در میان پخش دو موسیقی، ترجیح دادند در حین پخش آن صحبت کنند. برخی حتی به دورههای گذشته در دو سه قرن پیش اشاره میکنند که بردگان در محافل رقص و آواز خود چیزی شبیه به رپ می‌خواندند. اما به‌هر‌حال موسیقی رپ ابتدا در آمریکا و در دهۀ ۱۹۷۰ به جهان معرفی شد؛ یعنی زمانی که خوانندگان آفریقایی‌آمریکایی به‌دلیل مشکلات مالی توان شرکت در دورههای آموزشی یا تأسیس و استفاده از استودیوهای مجهز برای ضبط ترانۀ خود را نداشتند. این سیاه‌پوستان که از تبعیض و فقر خسته شده بودند، محتوای اعتراضی و عدالت‌خواهانه را در ترانه‌‌های بی‌‌نظم خود می‌‌گنجاندند.
هرچند موسیقی رپ در آمریکا هنوز هم لحن تلخ و اعتراضی خود را حفظ کرده است، دیگر دربارۀ مباحثی که در آغاز تولد خود به آن‌ها می‌پرداخت سخنی به میان نمی‌آورد یا حداقل به‌ندرت دربارۀ آن‌ها سخن می‌گوید. گویا آرزوی دکتر مارتین لوتر کینگ (Martin Luther King)، رهبر جنبش حقوق مدنی آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار، درخصوص برابری حقوق سیاهان و سفید‌پوست‌ها، لااقل دربارۀ رپ‌کُن‌ها در حد بسیاری به تحقق پیوسته است؛ چون محور اصلی موسیقی رپ در آمریکای حال حاضر را گنگستا رپ (Gangsta Rap) و تا حدود زیادی ترپ (Trap) تشکیل می‌دهد. به عبارت ساده‌تر، امروزه مباحث اصلی این موسیقی را رجزخانی و بیان مشکلات اجتماعی نظیر فقر، بی‌کاری و. تشکیل می‌دهد. گفتنی است که سبک‌های گنگستا و ترپ تمرکز چندانی روی بیان مشکلات اجتماعی ندارند.
موسیقی رپ با همۀ این مفاهیم و حرکت‌ها پیوند خورد و از دایرۀ محدود سیاه‌پوستان آمریکایی، به هر جایی که جوانانی معترض به وضعیت حاکم در جامعه یا حکومت وجود داشتند، کشیده شد. ابتدا سفیدپوستان به‌عنوان آهنگ‌ساز و تنطیم‌‌کننده در کنار خوانندگان سیاه‌پوست ترانه ساختند؛ اما به‌تدریج رپ‌خوان‌‌های سفیدپوست هم فراوان شدند.
پیدایش رپ در ایران
رپ فارسی در اوایل دهۀ ۱۳۸۰ در ایران شکل گرفت و خواننده‌های زیادی از همان دهه در این سبک فعال هستند؛ ازجمله سروش لشکری (هیچکس)، رضا ناصری آزاد (پیشرو) و گروه زدبازی که متشکل است از سامان رضاپور (ویلسون)، مهراد مستوفی (مهراد هیدن) و سهراب مصطفوی (سهراب ام‌جی). حسین رحمتی (حصین) یاسر بختیاری (یاس)، بهرام نورایی (بهرام) و عرفان رسولی (عرفان)،نیما زمانی (نیما نیموش) ، بابک تیغه، آقای رپ، علی ساتراپ (ساتراپ)، احسان مسموم، پویار،شایان آسفالت ، بهمن دیو، چنگیز، تیمور، داریا و چند نفر دیگر جزو نسل اولی‌های رپ فارسی در ایران شناخته می‌شوند.
رپ فارسی در ایران به‌طور زیرزمینی و غیرقانونی و از طریق اینترنت و چند سایت منتشرکنندۀ آثار رپ‌کن‌ها شروع به رویش و گسترش کرده بود. آن زمان دانشجویان و دانش‌آموزان در مدارس و دانشگاه‌ها به‌وسیلۀ اینفرارد و بلوتوث تلفن‌های همراهشان و نیز سی‌دی‌ها، موسیقی‌های رپ را یواشکی با همدیگر به اشتراک می‌گذاشتند. قسمت عمده‌ای از آثار زیرزمینی سرشار از فحش و ناسزا بود. همین موضوع سبب شد دفتر موسیقی وزارت ارشاد دربارۀ اعطای مجوز به آثار این سبک سخت‌گیرانه عمل کند. درنتیجه خیلی از رپ‌کن‌ها را همان زمان بازداشت یا سایت‌های منتشرکنندۀ آثار آن‌ها را فیلتر کرده و ادمین‌های سایت را بازداشت کرد.
به‌دلیل پیچیدگی شرایط، تحت فشار بودن هنرمندان و همه‌گیر نشدن اینترنت این سبک از موسیقی زیرزمینی، منابع موثقی دربارۀ فعالیت آن‌ها وجود نداشت. به‌علاوه اطلاعات دقیقی دربارۀ تاریخچۀ اصلی برنامه‌های ملاقات و نحوۀ شکل‌گیری گروه‌های ابتدایی هنرمندانی که در داخل مرزهای ایران شروع به کار کردند، برای عموم پخش نمی‌شد. فقط گهگاه عکس‌ها یا فیلم‌هایی با کیفیت گوشی‌های آن زمان (۳gp) تهیه و در سایت‌ها و بلاگ‌های آن زمان منتشر می‌شد. در حال حاضر هم با جست‌وجو در گوگل به یک سری فیلم و عکس دسترس پیدا می‌کنید. در جست‌وجوهای قبل از سال ۱۳۸۵ هم به اطلاعات خیلی کمی از رپ فارسی در سایت‌ها و بلاگ‌های قدیمی خواهید رسید. البته خیلی از بلاگ‌ها و سایت‌های فعال در حوزۀ رپ فارسی نیز غیرفعال یا فیلتر شدند و ادمین‌های سایت، دیگر به فعالیت خود ادامه ندادند.
موسیقی رپ ایران در اواسط دهۀ ۸۰ خورشیدی گرفتار نوعی بحران شد. از طرفی آهنگ‌هایی با مضامین غیراخلاقی و تشویق به استفاده از مواد مخدر توسط عدۀ محدودی از خوانندگان رپ پخش می‌شد و از طرف دیگر آهنگ‌های ی‌اجتماعی از سوی خوانندگانی مانند هیچکس، بهرام نورایی و. خوانده می‌شد. در این وضعیت، کم‌کم موسیقی رپ ابعاد تازه‌ای به خود گرفت و باعث شد بحث مبارزه با موسیقی رپ شکلی جدی بگیرد و سریال فیلترشدن سایت‌های مربوط به این سبک موسیقی آغاز شود. تعداد زیادی از رپ‌کن‌های این سبک بازداشت شدند؛ ازجمله بهرام، هیچکس، پیشرو، قاف و . . استودیوهایی که در آن آهنگ‌های خود را ضبط می‌کردند نیز توسط نیروی انتظامی پلمپ شد.
اما هرچه گذشت، تب رپ داغ‌تر شد، آهنگ‌های با مضامین غیراخلاقی کم‌رنگ‌تر شد و آهنگ‌های اجتماعی‌اعتراضی و ی جای آن‌ها را گرفت.
کم‌کم در شهر، رپ‌کن‌ها با لباس‌های خاصشان دیده می‌شدند. میتینگ‌های رپی در جای‌جای تهران و به‌ندرت در شهرستان‌ها برگزار می‌شد. یکی از مکان‌های معروف برای برگزاری میتینگ‌های رپ‌کن‌های تهرانی پارک شاد بود. پارک شاد در تهران، میدان ونک، خیابان ملاصدرا، کوچۀ شاد واقع است. پارک شاد یکی از مکان‌های پرطرف‌دار بین رپ‌کن‌ها و طرف‌داران آن‌ها بود که روزهای مختلف در آنجا به اجرای فری استایل و بیت باکس و کل‌کل‌های رپی می‌گذشت.
رپ ,موسیقی ,هم ,سبک ,آن‌ها ,دربارۀ ,موسیقی رپ ,رپ در ,که در ,این سبک ,است که ,بیان مشکلات اجتماعی
درباره این سایت